Drawdown - rào cản lớn nhất ngăn trader đến lợi nhuân!

 

Trong bài viết về Lợi Thế và Giá Trị Kỳ Vọng lần trước, chúng ta đã biết cách để kiếm tiền dài hạn trong giao dịch là sử dụng một chiến lược có kỳ vọng dương. Tuy nhiên, khi chúng ta thực thi chiến lược đó trong thực tế, nó có thể xuất hiện những chuỗi thua lỗ liên tiếp do sự phân phối ngẫu nhiên, khiến cho vốn của chúng ta sụt giảm, đây gọi là drawdown của một chiến lược. Nó là khoản chênh lệch giữa giá trị cao nhất và giá trị thấp nhất của vốn trong một khoảng thời gian. Trong quá trình giao dịch, chúng ta sẽ gặp rất nhiều drawdown. Nếu không kiểm soát được, chúng ta có thể sẽ từ bỏ chiến lược trong sợ hãi khi tài khoản sụt giảm quá sâu, dù đó chỉ là những biến động ngẫu nhiên bình thường mà bất kỳ hệ thống giao dịch nào cũng cần phải trải qua trước khi tích lũy được số mẫu đủ lớn, giúp lợi thế phát huy tác dụng. Đây cũng là vấn đề lớn nhất mà chúng ta phải đối mặt và cần vượt qua nếu muốn kiếm được lợi nhuận. Đó chính là chìa khóa giúp chúng ta bước chân vào vùng đất của những người chiến thắng.

Điều quan trọng là chúng ta phải giữ được drawdown trong một mức cho phép mà tại đó, chúng ta có thể vững tâm lý để tiếp tục duy trì chiến lược. Nếu bị drawdown 10%, chúng ta chỉ cần đạt lãi 11,1% là có thể trở về hòa vốn. Nhưng nếu bị drawdown 50%, chúng ta cần phải lãi tới 100% mới có thể trở về điểm bắt đầu.

Khi một chiến lược có lợi thế hoạt động, các lần drawdown thường kéo dài lâu đáng kể, có thể lên tới 2-3 năm, khiến chúng ta lầm tưởng rằng chiến lược đã không còn lợi thế nữa. Những lúc như vậy, tài khoản sụt giảm liên tục, khiến chúng ta bị tâm lý và từ bỏ chiến lược. Mức drawdown càng lớn càng dễ làm chúng ta sợ hãi. Và thường ngay lúc chúng ta bị áp lực tâm lý nhất và bỏ cuộc, chiến lược lại bắt đầu phát huy tác dụng. Đó là một điều oái oăm rất hay xảy ra.

Điều này làm cho nhiều nhà giao dịch mắc vào “vòng lặp thay đổi chiến lược liên tục vô hạn”. Mỗi chiến lược giao dịch sẽ hoạt động ở những giai đoạn và trạng thái thị trường khác nhau. Một nhà giao dịch mặc dù có trong tay nhiều chiến lược kỳ vọng dương, vẫn có thể hoàn toàn thất bại nếu cứ chuyển đổi chúng liên tục. Cứ mỗi khi gặp chuỗi drawdown nào đó, họ sẽ chuyển đổi sang một chiến lược khác, mà không biết rằng, nguyên nhân của những giai đoạn drawdown chỉ là do chiến lược đang không phù hợp với trạng thái của thị trường. Nếu lúc đó họ chuyển đổi chiến lược, thị trường cũng chuyển đổi trạng thái, và trạng thái mới này lại không phù hợp với chiến lược mới mà họ sẽ giao dịch, nhưng lại phù hợp với chiến lược cũ họ vừa từ bỏ. Họ đã không cho chiến lược hoạt động đủ lâu để nó chứng minh được sự hiệu quả. 

Hình dưới đây minh họa diễn biến tâm lý của một nhà giao dịch khi áp dụng một chiến lược có kỳ vọng dương trong thực tế. Mặc dù đây là một chiến lược đầy triển vọng, nhưng nhà giao dịch đã từ bỏ ngay trước khi nó bắt đầu mang lại hiệu quả. Sự thiếu kiên nhẫn đã khiến họ đánh mất toàn bộ cơ hội thu lợi nhuận.

Drawdown là một hệ quả tất yếu xảy ra do tính bất định của thị trường. Drawdown là không thể tránh né. Chúng ta bắt buộc phải đối mặt và chỉ có thể quản trị nó bằng các lệnh dừng lỗ cũng như điều chỉnh khối lượng giao dịch. Một hệ thống không xuất hiện drawdown thực chất không phải là một hệ thống tốt, bởi nó thiếu đi những rào cản cần thiết trong việc thực thi chiến lược. Điều này giống như một ngành kinh doanh không có bất kỳ rào cản nào, khó có thể tồn tại và phát triển bền vững. Nếu ai cũng dễ dàng áp dụng chiến lược đó, vậy lợi nhuận sẽ thuộc về ai?

Một hệ thống giao dịch tốt, có khả năng duy trì lợi thế dài hạn, chính là một hệ thống có tồn tại drawdown. Drawdown đóng vai trò như một rào cản, ngăn cản mọi người cùng áp dụng một chiến lược giống nhau. Nhiều người sẽ mất kiên nhẫn và từ bỏ hệ thống khi nó gặp phải chuỗi thua lỗ. Họ có thể chuyển sang chiến lược khác hoặc thậm chí giao dịch ngược lại với hệ thống trước đó. Chính sự đào thải tự nhiên này tạo điều kiện cho chiến lược tiếp tục phát huy hiệu quả và duy trì khả năng sinh lời trong dài hạn.

Với kinh nghiệm của tôi, chúng ta cần giữ drawdown dưới 20% trong toàn bộ thời gian để giữ cho tâm lý của mình ổn định. Để kiểm soát được drawdown, chúng ta sẽ phải sử dụng các chiến lược có dừng lỗ cho tất cả các giao dịch, sau đó kiểm tra mức drawdown tối đa có thể diễn ra. Đối với những chiến lược không đặt cắt lỗ như DCA hoặc quản lý vốn martingale, chúng ta không thể kiểm soát được loại rủi ro này do chúng không giới hạn mức rủi ro tối đa mà sẽ thường gồng lỗ đến vô cực, không thể đo lường và biết mức drawdown tối đa của chiến lược đó là bao nhiêu. Do đó, tốt hơn hết là không sử dụng những chiến lược như vậy.

Mỗi mức rủi ro cho giao dịch sẽ tạo ra drawdown khác nhau. Rủi ro trên mỗi lệnh giao dịch càng nhiều, drawdown càng lớn, tài khoản sẽ biến động càng mạnh. Mức drawdown phụ thuộc vào % rủi ro cho một lệnh giao dịch, tần suất của giao dịch và mức độ tương quan của các giao dịch. Để biết được cần đặt rủi ro bao nhiêu, chúng ta cần đo lường hiệu suất của chiến lược trong quá khứ, sau đó chạy lại một mô phỏng Monte Carlo dựa trên các thông số hiệu suất đó.

Dành cho những bạn chưa biết thì mô phỏng Monte Carlo là một thuật toán sử dụng tính ngẫu nhiên để giải quyết các vấn đề, cung cấp nhiều kết quả có khả năng xảy ra và xác suất của mỗi kết quả từ một tập dữ liệu. Được đặt theo tên của sòng bạc Monte Carlo nổi tiếng ở Monaco, những mô phỏng này hoạt động theo nguyên tắc lấy mẫu ngẫu nhiên lặp đi lặp lại. Các mô phỏng này cho phép tạo ra nhiều chuỗi kết quả giao dịch khác nhau dựa trên dữ liệu có sẵn. Bằng cách tạo và phân tích các kết quả mô phỏng này, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về một loạt kịch bản có thể xảy ra trong tương lai.

Nên nhớ rằng, tất cả những gì chúng ta quan sát được trong dữ liệu quá khứ chưa phải là trường hợp xấu nhất có thể xảy ra trong tương lai, do nó không phải là kịch bản duy nhất. Ở bài viết về Ảo Tưởng Kiểm Soát, chúng ta đã biết rằng một hàm phối xác suất có thể tạo ra nhiều kịch bản khác nhau của giá theo thời gian. Giao dịch một hệ thống cũng như vậy, do sự phân phối ngẫu nhiên, đường tăng trưởng vốn của chúng ta trong thực tế chỉ là kịch bản duy nhất được quan sát thấy. Sẽ không chính xác nếu chúng ta chỉ ước lượng rủi ro bằng việc lấy max drawdown của kịch bản này.

Một chiến lược có kỳ vọng dương có thể mang lại cho bạn lợi nhuận và giá trị kỳ vọng có ý nghĩa với một mẫu đủ lớn. Nhưng trên thực tế, chúng ta chỉ quan sát và phản ứng với những kết quả trong số mẫu nhỏ. Nghĩ về vấn đề này có thể khiến đầu bạn nổ tung vì những việc chúng ta làm hằng ngày không diễn ra như vậy, hành vi và quyết định của chúng ta bị chi phối bởi một con đường “duy nhất” mà chúng ta thấy.

Giả sử bạn có một chiến lược với tỷ lệ chiến thắng là 50%, tỷ lệ R:R là 1,1. Tính toán nhanh bằng công thức kỳ vọng, chúng ta biết rằng đây là một chiến lược có lợi thế. Bạn sẽ sử dụng hệ thống này trong 1.000 giao dịch và đánh giá kết quả. Khi đó, những gì mà bạn nhận được chỉ là một trong vô số khả năng có thể xảy ra. Bạn có thể nhìn vào hình trên, tôi đã chạy mô phỏng Monte Carlo cho chiến lược với thông số bên trên 100 lần. Để dễ hiểu hơn về mô phỏng này, bạn hãy tưởng tượng đây là kết quả của 100 người ở 100 vũ trụ song song khác nhau, họ đang cùng giao dịch một chiến lược, do ngẫu nhiên nên sau 1.000 giao dịch, họ nhận được kết quả khác nhau.

Số vốn ban đầu ở đây là 50.000 USD, bạn có thể nhận thấy, kịch bản tồi tệ nhất sau 1.000 giao dịch là một kết quả kết thúc với số vốn 11.100 USD, nó đã bị thua lỗ! Đến lúc này, bạn có lẽ sẽ tự hỏi: “Cái quái gì vậy? Tôi tưởng chúng ta đang sử dụng một hệ thống có lợi thế mà?”. Đúng là như vậy, đây là một hệ thống có lợi thế, nhưng anh chàng trong vũ trụ này đang bị thua lỗ chỉ bởi vì quá đen đủi! Mặc dù đã giao dịch tới 1.000 lệnh nhưng giá trị kỳ vọng của anh ta vẫn chưa thể hội tụ về trung bình. Nếu anh ta tiếp tục giao dịch chiến lược này thì chắc chắn điều đó sẽ xảy ra, nhưng tôi không chắc là anh ta còn đủ kiên trì hay không nữa. Bạn hoàn toàn có thể bị phá sản khi giao dịch một hệ thống có kỳ vọng dương nếu không quản lý rủi ro đúng cách.

Các công thức toán và phép tính giá trị kỳ vọng sẽ đưa ra cho chúng ta một con số rất sát với trung bình nhận được khi số mẫu đủ lớn. Tuy nhiên, nó không cho thấy độ biến thiên về số vốn có thể gặp phải khi hệ thống được đưa vào thực tế. Rất ít người tin rằng một hệ thống giao dịch có lợi thế, được kiểm chứng kỹ càng lại có thể làm mất tới 80% tài khoản của mình chỉ vì vận đen. Nhưng điều này có thể xảy ra và chắc chắn sẽ xảy ra trong một vũ trụ nào đó. Việc chúng ta cần làm là cố gắng kiểm soát khả năng đó một cách tốt nhất.

Để làm điều đó, chúng ta sẽ sử dụng thử nghiệm Monte Carlo để đánh giá mức thua lỗ tối đa mình có thể gặp trong mô phỏng. Theo kinh nghiệm của tôi, hãy điều chỉnh % rủi ro sao cho mức thua lỗ tối đa của kịch bản xấu nhất ở mức 50%, và mức max drawdown trung bình của tất cả các kịch bản < 15%. Khi đó, chúng ta sẽ thu được một mức % rủi ro hợp lý để vừa có tâm lý tốt, vừa có thể kiếm được một mức lợi nhuận có ý nghĩa. Nếu sử dụng % quá thấp, lợi nhuận chúng ta thu được có thể sẽ rất thấp. Ngoài quản lý rủi ro chặt chẽ, chúng ta cũng cần cân bằng để kiếm được lợi nhuận.

Đối với những chiến lược riêng lẻ, tôi chỉ cho phép rủi ro tối đa 0,5% cho mỗi giao dịch. Nếu có nhiều chiến lược kết hợp hơn, con số này sẽ giảm xuống, điều đó sẽ tạo ra một mức drawdown tối đa xung quanh 15%. Do những chiến lược của tôi đã được kiểm soát rủi ro đuôi mạnh mẽ, con số đó trong thực tế sẽ không biến động quá xa mức này. Tôi cho phép nó dao động tối đa lên tới 50% trong trường hợp kịch bản xấu nhất, nhưng trường hợp đó ít có khả năng xảy ra.